omgevingsradionucliden

Omgevingsradionucliden zijn radionucliden die van nature voorkomen in het milieu of door menselijke activiteiten in het milieu terechtkomen. Ze kunnen zich verspreiden via lucht, water en bodem en komen voor in planten en dieren. Natuurlijke omgevingsradionucliden zijn onder meer radon-222, uranium-238, thorium-232 en kalium-40. Kunstmatige of antropogene radionucliden ontstaan door menselijke activiteiten zoals kernenergieproductie, industriële processen, medische toepassingen en nucleaire testen. Voorbeelden zijn cesium-137, jodium-131, plutonium-239 en strontium-90.

In het milieu verspreiden radionucliden zich via de atmosfeer, water en bodem. Radon en aerosolen kunnen leiden tot inhalatie van radioactieve deeltjes; neerslag van radionucliden op land en in water kan via de voedselketen in organismen terechtkomen. Externe straling ontstaat door nabijheid tot radioactieve bronnen in de omgeving. Voor bevolking en ecosystemen wordt de blootstelling beoordeeld aan de hand van gevorkte routes: inhalatie, ingestie en invallende externe straling.

Monitoring van omgevingsradionucliden vindt plaats via milieumetingen en netwerken voor milieustraling. Metingen omvatten lucht, water, bodem en biota, met technieken zoals gamma-spectrometrie en radiochemische analyse. De resultaten worden gebruikt voor risico-inschatting, bestrijdingsmaatregelen en communicatie naar het publiek.

Beleid en regulering van omgevingsradionucliden volgen internationale normen van IAEA en Europese regels (EURATOM), aangescherpt met nationale regelgevende instanties. Doelstellingen omvatten dosislimieten voor het publiek, het principe van ALARA (as low as reasonably achievable) en regelmatige evaluaties. Bij incidenten bestaan nood- en herstelplannen om blootstelling te beperken en milieuschade te beperken.