nietceliële

Nietcelële is een term uit de biologie die wordt gebruikt om zaken te beschrijven die geen cellen bevatten of uit niet-cellulaire structuren bestaan. In veel wetenschappelijke contexten wordt ook acellulair als synoniem gebruikt. De aanduiding wordt toegepast in virologie, pathologie en moleculaire biologie om onderscheid te maken tussen cellulaire organismen en niet-cellulaire agentia.

Voorbeelden van nietcelulaire entiteiten zijn virussen, viroïden en prionen. Virussen bestaan uit genetisch materiaal (DNA of RNA) verpakt in een eiwitmantel en soms een lipide envelop, maar ze hebben geen eigen metabolisme en ontbreekt een cellulaire structuur. Viroïden zijn korte circulaire RNA-moleculen zonder eiwitmantel die planten infecteren. Prionen zijn misfolded eiwitten die ziekten kunnen veroorzaken zonder nucleïnezuur. Deze entiteiten tonen de verscheidenheid van het nietcellulaire spectrum en illustreren waarom ze vaak apart worden bestudeerd van cellulaire organismen.

Eigenschappen en wetenschappelijke toepassing. Nietcellulaire entiteiten missen doorgaans de kenmerken van cellulaire organismen: ze bezitten geen eigen metabolisme en geen celmembranen of cytoplasma; virussen hebben wél genetisch materiaal en een kapsel, en soms een lipide envelop. Ze kunnen zich niet zelfstandig voortplanten zonder gastheercel en leven of reproduceren hangt af van gastheermachinerieën. Daardoor is de status van virussen als “leven” onderwerp van discussie binnen de biologie.

Tot slot spelen nietcelulaire factoren een grote rol in geneeskunde en biotechnologie. Ze vormen belangrijke doelwakken voor diagnostiek en behandeling, en illustreren de scheidslijn tussen levende en niet-levende entiteiten in de biologie.