nietEUstaten

Niet-EU-staten verwijst naar landen die geen lid zijn van de Europese Unie (EU). Deze staten kunnen geografisch in of buiten Europa liggen en onderhouden doorgaans een mix van bilaterale verdragen, handelsafspraken en samenwerkingsprogramma’s met de EU. Een kenmerk is dat EU-wetgeving niet automatisch voor hen geldt, behalve waar specifieke regelingen dat wel toestaan.

Een belangrijke indeling gaat uit van deelname aan de interne markt. Noorwegen, IJsland en Liechtenstein maken deel uit van de Europese Economische Ruimte (EEA) en nemen zo deel aan het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal. Zwitserland heeft een uitgebreid pakket bilaterale overeenkomsten met de EU om delen van de interne markt te benaderen. Het Verenigd Koninkrijk is na Brexit geen EU-lid meer en maakt geen deel uit van de interne markt of de Schengenruimte, hoewel het wel bilaterale banden met de EU heeft.

Er zijn ook microstaten met bijzondere regelingen. Andorra, Monaco, San Marino en Vaticaanstad zijn geen EU-lidstaten, maar hebben afspraken met de EU en gebruiken over het algemeen het eurogebied onder officiële verdragen, zonder zelf lid te zijn van de EU.

Op politiek gebied zijn er nog categorische connecties met de EU via associatie en aspiraties. Oekraïne, Moldavië en Georgië hebben associatie- en vrijhandelsovereenkomsten met de EU en volgen trajecten richting mogelijk lidmaatschap. De Westerse Balkan-landen Albanië, Noord-Macedonië, Montenegro en Servië voeren eveneens dialoog over EU-lidmaatschap, met uiteenlopende vooruitgang. Buiten Europa bestaan nog vele niet-EU-staten die op uiteenlopende manieren samenwerken met de EU.