neuroplasticitet

Neuroplasticiteit, ook gespeld als neuroplasticitet, is het vermogen van het zenuwstelsel om zowel structureel als functioneel te veranderen als reactie op ervaring, leren, ontwikkeling of letsel. Het concept benadrukt dat hersenen niet statisch zijn maar zich voortdurend kunnen aanpassen.

Belangrijke mechanismen zijn synaptische plasticiteit (verandering in de sterkte van synaptische verbindingen), structurele plasticiteit (veranderingen in dendritische vertakkingen en synapsen, axonale sprouting) en neurogenese in bepaalde hersengebieden zoals de hippocampus. Langetermijnpotentiatie (LTP) en langetermijndepressie (LTD) spelen een centrale rol bij leren en geheugen. Daarnaast spelen neurotrofische factoren, zoals BDNF, en gliale cellen een ondersteunende rol in het aanpassen van netwerken.

Plasticiteit is vooral uitgesproken tijdens kritieke periodes in de ontwikkeling, maar blijft bestaan gedurende het hele leven, zij het in mindere mate. Oefening, ervaring, omgevingsverrijking en slaap kunnen plasticiteit bevorderen, terwijl stress en langdurige afwezigheid van stimuli het proces kunnen remmen.

Toepassingen en implicaties van neuroplasticiteit omvatten onderwijs en leerstrategieën, revalidatie na beroerte of hersenletsel, en het ontwerp van interventies die hersenreorganisatie kunnen ondersteunen. Tegelijkertijd kan plasticiteit ook maladaptief zijn, bijvoorbeeld bij chronische pijn of fantoomledematen, waar ongewenste herorganisatie van netwerken optreedt.

Samengevat onderstreept neuroplasticiteit de capaciteit van de hersenen om zich aan te passen aan ervaringen en letsels door middel van veranderingen in verbindingen en hersenstructuur.