mozaïek

Mozaïek is een kunsttechniek waarbij een voorstelling of patroon wordt opgebouwd uit kleine stukjes materiaal, tesserae genoemd. Deze stukjes kunnen keramiek, glas, natuursteen of marmer zijn en worden vastgezet met lijm of mortel op vloeren, wanden of objecten. Doorgaans wordt een ontwerp in kleine delen uitgewerkt totdat het beeld volledig is gevuld. De term mozaïek is afgeleid van het Italiaanse mosaico, via het Latijn musivus en het Grieks, en verwijst naar deze opgebouwd techniek.

Techniek en materiaalkeuze: Tesserae variëren in formaat, vorm en materiaal. Geglazuurd keramiek, glas en natuursteen komen het meest voor, maar ook porselein en metaal kunnen worden gebruikt. Het ontwerp wordt vaak eerst als teken op ware grootte gemaakt (cartoon). Vervolgens worden de tesserae op een draaglaag geplakt of rechtstreeks op de ondergrond geplaatst; lijm of mortel bindt ze vast, en nadat het geheel is uitgehard, worden de voegen gevuld en afgewerkt om een glad oppervlak te verkrijgen. Er bestaan verschillende technieken, zoals vlak werk en trencadís, een methode met gebroken tegels die textuur en kleur oplevert.

Historische context en toepassingen: In het oude Nabije Oosten, de Griekse en Romeinse wereld ontstonden de oudste uitgebreide mozaïeken; later werd mozaïek in Byzantijnse kerken en middeleeuwse Europese steden een belangrijke kunstvorm, vaak voor wandschilderingen en vloeren. In de Italiaanse Renaissance kende mozaïek een revival. In de moderne tijd werd het vak herontdekt en toegepast in architectuur en kunst. Bekende voorbeelden zijn Byzantijnse mozaïeken en de werken van Antoni Gaudí, die met trencadís veel openbare gebouwen in Barcelona verrijkte. Hedendaagse kunstenaars blijven mozaïek toepassen in kunstwerken en interieurs.