methodenafhankelijkheid

Methodenafhankelijkheid is het verschijnsel waarbij de uitkomsten, conclusies of interpretaties van een onderzoek mede bepaald worden door de specifieke methoden die worden gebruikt voor gegevensverzameling, analyse en modellering. Het duidt op een gevoeligheid van resultaten voor keuzes zoals meetinstrumenten, data-preprocessing, statistische procedures en modelaannames. Omdat onderzoek altijd afhankelijk is van methoden, kan dezelfde onderzoeksvraag verschillende bevindingen opleveren als andere methoden worden toegepast.

Het begrip speelt in verschillende vakgebieden een rol. In de statistiek kan bijvoorbeeld het gebruik van verschillende estimatietechnieken (bijv. lineaire methode versus robuuste methoden) leiden tot afwijkende schattingen bij de aanwezigheid van outliers. In de empirische wetenschappen kunnen verschillende meetmethoden of calibraties tot uiteenlopende waarden leiden. In data-analyse en machine learning kunnen keuzes in preprocessing, feature-extractie of algoritme leiden tot variatie in resultaten.

Methodenafhankelijkheid heeft gevolgen voor de geldigheid en reproduceerbaarheid van onderzoek. Het onderstreept de noodzaak van transparante rapportage van gebruikte methoden en van gevoeligheidsanalyses waarbij de robuustheid van resultaten tegen verschillende methoden wordt getest. Het bevordert ook replicatiestudies en triangulatie over meerdere benaderingen om zo meer vertrouwen in conclusies te krijgen.

Om deze afhankelijkheid te beheersen worden vaak praktijken aanbevolen zoals preregistratie van analyseplannen, publicatie van code en data, en rapportage van aannames, onzekerheden en beperkingen. Het doel is inzichtelijk te maken welke methoden bijdragen aan de resultaten en in hoeverre conclusies robuust zijn.