maatstabiliteit

Maatstabiliteit is de eigenschap van een meetinstrument of meetmethode om over tijd consistente en reproduceerbare resultaten te leveren onder vastgestelde condities en binnen gespecificeerde toleranties. Een stabiel instrument behoudt kenmerken zoals calibratie, lineair gedrag en ruisniveau, ondanks verstrijken van de tijd, variaties in temperatuur, spanning of belasting, en slijtage. Maatstabiliteit is verwant aan maar kan onderscheiden worden van nauwkeurigheid en precisie: een instrument kan stabiel zijn maar in absolute waarde minder nauwkeurig, of juist nauwkeurig maar niet langdurig stabiel.

Drift en lange-termijnvariatie zijn belangrijke aspecten van maatstabiliteit. Drift verwijst naar geleidelijke veranderingen in de uitgeleverde waarden over tijd, terwijl kortetermijnstabiliteit (repeatability) meer de precisie bij herhaalde metingen onder gelijke omstandigheden beschrijft. Omgevingsfactoren zoals temperatuur, vochtigheid, magnetische velden en trillingen kunnen de stabiliteit beïnvloeden, evenals slijtage, vervuiling en elektronische veroudering.

Beoordeling van maatstabiliteit gebeurt doorgaans via periodieke kalibraties, controlekaarten, tijdreeksen en statistische tests. Belangrijke concepten zijn traceerbaarheid naar primaire standaarden, en het vastleggen van bewaartijden en conditie-informatie. In kwaliteitszorg en certificering (bijv. ISO/IEC 17025) wordt maatstabiliteit gebruikt om de betrouwbaarheid van meetresultaten te waarborgen en ommetingen over tijd vergelijkbaar te houden.

Praktische maatregelen om maatstabiliteit te verbeteren zijn onder meer regelmatige kalibratie en onderhoud, omgevingscontrole, temperatuur- en spanningscompensatie, en het gebruik van referenties en compensatie-algoritmen. Toepassingsgebieden omvatten industrieel inspectieapparatuur, laboratoriummeetinstrumenten en procesbewaking.