losmaken

Losmaken is een Nederlands werkwoord met de kernbetekenis het verwijderen of loskoppelen van iets van iets anders. Het kan letterlijk betrekking hebben op het ontkoppelen van objecten, zoals een bout losmaken of een kabel losmaken, maar ook figuurlijk gebruikt worden om het losraken van spanningen, banden of verplichtingen aan te geven. Daarnaast kan het betekenen het verwijderen van hechtende stoffen zoals lijm of plakband.

Grammaticaal is losmaken een scheidbaar werkwoord. In de tegenwoordige tijd zeg je bijvoorbeeld: ik maak los, jij maakt los, hij maakt los. In de verleden tijd: ik maakte los; voltooid deelwoord: losgemaakt. Het woord kan ook reflexief worden gebruikt: zich losmaken, bijvoorbeeld de reiziger die zich losmaakt van de groep.

Toepassingsgebieden variëren van techniek en werktuigbouw tot dagelijks gebruik. Voorbeelden: een monteur maakt een bout los; een elektricien maakt een kabel los; een schilder maakt lijmresten los van een oppervlak. In figuurlijke zin kan men spreken van zich losmaken van een afhankelijkheid, een linking of een oude gewoonte. Een zinsnede als "het team maakte zich los van de druk" illustreert het loslaten van spanning of binding.

Etymologie: losmaken is samengesteld uit los (los, vrij) en maken (tot stand brengen of creëren). Het is verwant aan vergelijkbare vormen in andere Germaanse talen, zoals het Duitse losmachen. Het werkwoord heeft verwante substantieven zoals losmaking, hoewel de genoemde nominale vormen in het dagelijkse taalgebruik minder frequent voorkomen.