lichaamsegmenten

Lichaamsegmenten zijn longitudinale, herhaalde eenheden waaruit het lichaam van bepaalde dieren is opgebouwd. Het verschijnsel, bekend als segmentation of metamerie, komt voor bij onder meer anneliden (ringenwormen), geleedpotigen (insecten, spinachtigen, crustaceën) en op embryonaal niveau bij gewervelden. In elk van deze groepen kunnen de segmenten verschillende functies hebben, variërend van locomotie en sensorische verwerking tot voortplanting en internal organ systems.

Bij anneliden zijn de segmenten duidelijk extern waarneembaar: een reeks vastliggende, identieke eenheden die elk een deel van het coeloom, spieren en ganglia bevatten. Geleedpotigen vertonen vaak een meer gecompartimenteerde segmentatie, waarbij elk segment specifieke ledematen of appendages kan dragen en gespecialiseerde interne systemen kan bevatten. Bij gewervelden ontstaat segmentatie primair tijdens de ontwikkeling: de somieten, geboren uit het paraxiale mesoderm langs de neurale buis, vormen later wervels, ribben, skeletspieren en delen van de dermis. In vele gewervelde dieren zijn de segmenten in de volwassen toestand minder duidelijk zichtbaar, maar de ontwikkeling van segmentale identiteit wordt nog steeds bepaald door genetische netwerken zoals HOX- en gerelateerde regulatie.

Functioneel biedt segmentatie modulariteit en redundantie: afzonderlijke segmenten kunnen onafhankelijk bewegen, herstellen en differentiëren, wat bijdraagt aan flexibiliteit en efficiëntie in locomotie en lichaamsfuncties. Evolutionair heeft segmentation geleid tot diversificatie, met fusies of differentiatie van segments in sommige lijnen die resulteren in tagmata of gespecialiseerde lichaamsdelen.

Samengevat verwijst lichaamssegmenten naar herhaalde eenheden in verschillende organismen die, door ontwikkeling en genetische regulatie, bijdragen aan structuur, beweging en functionele specialisatie.