koudheid

Koudheid is de toestand of perceptie van lage temperatuur. In dagelijks taalgebruik verwijst koudheid naar zowel de feitelijke temperatuur van een voorwerp of omgeving als naar het subjectieve gevoel van kou bij iemand. In de wetenschap wordt onder koudheid ook verstaan hoe koude-energie wordt ervaren en uitgewisseld tussen mens en omgeving.

Fysiologisch ontstaat kou-gevoel door activatie van thermoreceptoren in de huid, die signalen naar de hypothalamus sturen. Het lichaam reageert hierop met vasoconstrictie van de huidvaten, toegenomen stofwisseling en soms rillen om warmte te produceren en warmteverlies te beperken. De ervaring van kou hangt af van temperatuur, wind, vochtigheid, kleding en lichamelijke activiteit.

Symptomen variëren van een gevoel van kou en gevoelloosheid in ledematen tot sterke rillingen en stijgende spanning in de spieren. Bij extreme blootstelling kan koude stress leiden tot onderkoeling (hypothermie) of bevriezing (frostbite). Risicogroepen zijn onder meer ouderen, jonge kinderen en mensen die lang buiten blootstaan aan koude, evenals personen met medische aandoeningen of medicatie die de thermoregulatie beïnvloeden.

Preventie en behandeling richten zich op voldoende isolerende kleding, meerdere lagen en droog blijven, beschutting tegen wind en neerslag, regelmatige voeding en beweging om warmte te behouden. Bij ernstige kou of vermoedelijke hypothermie is onmiddellijke medische hulp vereist en kan gecontroleerde opwarming noodzakelijk zijn.

Etymologisch komt koudheid van het bijvoeglijk naamwoord koud met het achtervoegsel -heid, dat een eigenschap of toestand aanduidt. Het begrip wordt in verschillende contexten gebruikt, van alledaagse ervaring tot meteorologie en fysiologie.