klokbewegingen

Klokbewegingen zijn de mechanismen in klokken en horloges die de tijd bepalen en de beweging van de wijzers regelen. Ze zetten opgeslagen energie om in een regelmatig, reguleerbaar bewegingpatroon en sturen zo de gang van de wijzers op de wijzerplaat.

Belangrijkste onderdelen zijn de energiebron (mainspring bij mechanische klokken; batterij bij kwartsbewegingen), het tandwielstelsel, de escapement (vergrendelingsmechanisme) en de oscillator (pendel bij klokken met slinger of balansveer bij horloges) die de kloksnelheid regelt. Een regulerend element zoals een pendel of balans geeft de regelmaat.

Mechanische klokbewegingen zijn meestal onder te verdelen in handopwindbare en automatische bewegingen. Ze gebruiken een hoofdveer die geleidelijk energie vrijgeeft, een tandwielstelsel en een escapement om impulsen aan de balans of pendel te geven. Kwartsbewegingen gebruiken een kristaloscillator en een elektronisch stuurmechanisme om stapjes te zetten, waardoor ze zeer nauwkeurig en onderhoudsarm zijn.

Historisch gezien ontstonden klokbewegingen uit vroege verge- en ankerescapementen, gevolgd door verdere ontwikkelingen naar meer precieze en duurzame systemen. De 20e eeuw bracht met de opkomst van kwartsbewegingen een grote sprong in nauwkeurigheid en prijsbewustzijn. Tegenwoordig bestaan er zowel massaal geproduceerde kwartsbewegingen als hoogwaardig mechanische bewegingen uit vakmanschap, vaak met complicaties en maatwerk.

Onderhoud: mechanische bewegingen vereisen periodieke onderhoud en smering door een vakman, afstelling en revisie; kwartsbewegingen vereisen meestal slechts batterijwissel en relatief weinig onderhoud.