hoofdveer

Hoofdveer is een term uit de horlogerie en mechanica die verwijst naar de belangrijkste energieopslag in windmechanismen van mechanische apparaten. Bij opwindbare klokken en horloges, muziekdozen en soortgelijke werktuigen levert de hoofdveer bij het begin van de werking de benodigde energie. Die energie wordt via een tandwielstelsel en escapement vrijgegeven om de beweging te regelen.

Constructie en werking: de meeste hoofdveren bestaan uit een strook veerstaal die als plat lint is gevormd en in een spiraal in een veertrommel (barrel) is gewonden. Bij andere ontwerpen kan de veer ook een cilindrische spiraal of een torsievering zijn. Het interne uiteinde van de veer zit doorgaans in het midden van de trommel, het externe uiteinde dient als verbinding met het aangedreven tandwielstelsel. Door opwinden met een knop of kroon wordt de veer aangespannen en slaagt energie op als elastische vervorming.

Bedieningskenmerken: tijdens de werking levert de hoofdveer een afnemend koppel naarmate hij ontspant. De beschikbare energie hangt af van de opwindingstand, de lengte en de spanning van de veer. Het ontwerp streeft naar een zo constant mogelijk uitgaand koppel over een vooraf bepaalde looptijd, terwijl de escapement de snelheid van de beweging regelt.

Toepassingen en onderhoud: hoofdveren zijn gemaakt van hoogwaardig veerstaal en zijn onderhevig aan vermoeidheid en corrosie. Regelmatig onderhoud, correcte smering en tijdige vervanging kunnen slijtage voorkomen. Overwinden kan schade aanrichten. Naast klokken en horloges komen hoofdveren ook voor in wind-up speelwerktuigen en mechanische muziekdozen.