klankwaarde

Klankwaarde is de geluidwaarde die in een taal aan een klank of aan een grafeem wordt toegekend. Het begrip wordt vooral in de fonetiek en fonologie gebruikt om vast te leggen welke klank of klanken feitelijk horen bij een teken in spraak. De klankwaarde kan per taal verschillen en zelfs binnen een taal variëren afhankelijk van context, positie in een woord of dialect. Die variatie noemt men allofonie: dezelfde fonetische realisatie kan onder verschillende omstandigheden voorkomen terwijl de onderliggende klank als dezelfde fonem geldt.

In descriptieve taalkunde wordt de klankwaarde vaak uitgedrukt met fonetische notatie, meestal met het Internationale Fonetische Alfabet (IPA). Daarmee kan men nauwkeurig beschrijven welke geluiden horen bij een bepaald teken of bij een specifieke fonem, en hoe deze geluiden veranderen door klankwetmatigheden en historische klankveranderingen. Het begrip helpt daarnaast bij het vergelijken van talen en bij taalverwerving, waar men leert welke klanken in een taal als gelijke of verschillende klankwaarden worden onderscheiden.

Goed begrip van klankwaarde maakt onderscheid mogelijk tussen wat er op schrift staat en wat er daadwerkelijk klinkt, wat essentieel is voor spelling- of uitspraakleer, spraaktechnologie en dialectonderzoek. See also: fonetiek, fonologie, foneem, grafem, IPA, allofonie.