kapillaariveren

Kapillairiveren is een fysiologisch proces waarbij het netwerk van haarvaten (kapillaren) in een weefsel toeneemt in densiteit en functionaliteit, zodat de uitwisseling van zuurstof, kooldioxide en voedingsstoffen tussen bloed en cellen verbetert. Het wordt vooral bestudeerd in skeletspierweefsel, maar komt ook voor bij wondgenezing en acclimatisatie aan hogere hoogte.

Mechanismen hangen samen met langdurige belasting. Inspanning verhoogt de shear stress en kan lokale hypoxie veroorzaken, wat de expressie van angiogene signaalroutes stimuleert, met name VEGF en gerelateerde factoren. Endotheelcellen prolifereren en het bestaande capillairnetwerk kan worden uitgebreid of hervormd. Het proces omvat angiogenese (nieuwe capillairvorming) en capillairrecruitment (gebruik van reeds aanwezige capillaren), wat samen leidt tot een grotere capillaire dichtheid en een hogere capillary-to-fiber ratio.

Impact en toepassingen: kapillairiveren verbetert de zuurstofafgifte aan spiercellen en kan de VO2max en het uithoudingsvermogen verhogen. Het ontwikkelt zich meestal over weken tot maanden van consistente training; een initiële toename kan voortkomen uit capillair recruitments, gevolgd door structurele netwerkuitbreiding. Voorbeelden van omstandigheden waarin kapillairiveren optreedt zijn regelmatige duurbelasting, acclimatisatie aan grote hoogte en genezing van wonden. In pathologie kan ongecontroleerde angiogenese voorkomen.

Metingen en onderzoek: capillaire dichtheid (aantal capillairen per mm²) en capillary-to-fiber ratio zijn gangbare maatstaven; deze kunnen worden gemeten met spierbiopties of non-invasieve beeldvorming.

Verwant: kapillairiseren wordt vaak gekoppeld aan angiogenese, maar onderscheidt zich van snelle vasodilatatie; beide reguleren de microcirculatie.