kabinetspositie

Kabinetspositie is een term uit de Nederlandse politiek die twee betekenissen kan hebben. Allereerst verwijst het naar de specifieke portefeuille die iemand in het kabinet bekleedt, zoals de kabinetspositie van minister van Financiën. Daarnaast kan het de algemene positie van het kabinet in de politieke verhoudingen aanduiden, bijvoorbeeld een coalitie- of meerderheidskabinet.

Een kabinet bestaat uit de minister-president, ministers en staatssecretarissen. Ministers leiden zelfstandige ministeries; staatssecretarissen assisteren en voeren taken uit binnen daartoe toegewezen beleidsterreinen. De kabinetsposities worden benoemd door de Koning(in) op voorstel van de minister-president, doorgaans na onderhandelingen tussen de coalitiepartijen. De indeling van portefeuilles kan van kabinet tot kabinet verschillen en maakt deel uit van het coalitieakkoord.

Taken en verantwoordelijkheden: het kabinet bepaalt de algemene regeringsstrategie, dient wetsvoorstellen in en ziet toe op de uitvoering van beleid. Binnen de portefeuille is elke minister verantwoordelijk voor beleidsresultaten en verantwoording aan zowel parlement als publiek. Het kabinet werkt collectief; bij officiële besluiten wordt er gezamenlijk verantwoordelijkheid gedragen, terwijl de minister-president de vergaderingen leidt.

Parlementaire positie: in Nederland vereist een kabinet doorgaans steun in de Tweede Kamer om effectief te kunnen regeren. Coalitie- of minderheidskabinetten vragen respectievelijk om coalitieafspraken of aanvullende steun. Een motie van wantrouwen kan leiden tot het vallen van het kabinet tenzij er een nieuw kabinet wordt gevormd.

Duur en verandering: de kabinetspositie is tijdelijk en hangt af van verkiezingen, crises of demissionaire regels. Na verkiezingen kan een nieuw kabinet worden gevormd of kan een bestaand kabinet demissionair verder gaan totdat een nieuw kabinet is geformeerd. Tijdens dergelijke periodes blijven ministers beperkte taken uitvoeren.