jijvorm

Jijvorm, in Dutch linguistics often written as jij-vorm, is de informele vorm van het tweede persoon enkelvoud. Het verwijst naar hoe je iemand rechtstreeks aanspreekt in informele situaties, zoals bij vrienden, familie of collega’s van gelijke status. De formele tegenhanger is de u-vorm, die in formele of beleefde contacten wordt gebruikt.

In de grammatica bepaalt de jijvorm meestal zowel het persoonlijke voornaamwoord als de bijbehorende werkwoordsvorm. Bij de tegenwoordige tijd krijgt het werkwoord meestal de uitgang -t, net als bij de derde persoon enkelvoud. Voorbeelden zijn: jij loopt, jij eet, jij bent. In gesproken taal kan men ook kortere vormen gebruiken met het clitische je: je loopt, je eet, je bent, zonder andere betekenisverandering.

Het gebruik van de jijvorm kan sociale informatie geven, omdat het nabijheid, gelijkwaardigheid of vriendschappelijkheid uitdrukt. De keuze voor de jij- of u-vorm hangt af van context, leeftijdsverschillen, hiërarchie en culturele normen. In sommige situaties kan het overkomen als te informeel of ongepast om direct met jij te beginnen, bijvoorbeeld tegenover iemand met een duidelijke gezagspositie of in klantgerichte communicatie.

Vragen en schone spraak volgen dezelfde grammaticale regels: bij ja/nee-vragen wordt de werkwoordsvorm meestal vóór het onderwerp geplaatst, bijvoorbeeld Loopt jij al? of Loopt jij al? In schriftelijke stijl wordt de keuze tussen jij en u vaak expliciet gemaakt, terwijl in dagelijkse conversatie de situatie bepaalt welke vorm gepast is.