impulscontroleproblemen

Impulscontroleproblemen, ook wel impulsbeheersingsstoornissen genoemd, zijn psychiatrische aandoeningen waarbij de betrokkene moeite heeft impulsen of verlangens te beheersen die schadelijk kunnen zijn voor zichzelf of anderen. Voorbeelden zijn kleptomanie (drang tot stelen zonder behoefte aan materiële winst), pyromanie (drang vuur aan te steken), trichotillomanie (haartrekken) en problematisch gokgedrag. Soms worden ook compulsieve koopdrang en andere vormen van verslaving hiermee geassocieerd.

De oorzaken zijn multifactorieel: een combinatie van genetische aanleg, veranderingen in hersengebieden die beloning en zelfbeheersing regelen, en omgevingsfactoren zoals stress of trauma. Vaak komen deze stoornissen samen voor met ADHD, stemmingsstoornissen of middelengebruik.

Diagnose vindt plaats op basis van klinische evaluatie en, waar mogelijk, gestandaardiseerde vragenlijsten. Belangrijke kenmerken zijn herhaalde pogingen om impulsen te beheersen, een toegenomen spanning voorafgaand aan de daad, gevolgd door bevrijding of opluchting, en leed of functionele beperkingen door het gedrag. De symptomen kunnen niet beter verklaard worden door een andere psychische stoornis of door een manische episode.

Behandeling is meestal multimodaal: psychotherapie zoals cognitieve gedragstherapie en habit reversal training, training in coping en stressmanagement, en educatie voor de patiënt en naasten. Medicatie kan in sommige gevallen helpen, afhankelijk van de specifieke stoornis en comorbiditeit (bijv. SSRI’s of stemmingssto Stabilatoren). Het beloop varieert en hangt af van tijdige herkenning, behandeling en ondersteuning.