improvisationsteater

Improvisatietheater is een vorm van theater waarbij de meeste of alle scènes op het podium spontaan ontstaan, zonder vooraf geschreven script. Voorstellingen worden vaak opgebouwd uit suggesties van het publiek, prompts of spelregels, met de nadruk op samenwerking, luisteren en het behouden van momentum. De praktijk omvat zowel komische als dramatische stijlen en kan optreden als zelfstandige voorstellingen of als onderdeel van training, onderwijs en community-projecten.

Twee hoofdvormen bestaan er: short-form en long-form improvisatie. Short-form bestaat uit korte, op zichzelf staande scènes of spelletjes die snelle opzet en humor vragen. Long-form improv brengt langere scènes en verhaallijnen, vaak gericht op personages en een onderliggende premisse. Een centrale techniek in beide vormen is het 'ja, en'-principe: acteurs accepteren wat een ander aanbiedt en voegen er vervolgens eigen informatie aan toe om de scène vooruit te helpen. Andere vaardigheden zijn onder meer het creëren van personages, het managen van status en het werken met scènes volgens gezamenlijke regels.

Moderne improvisatietheater ontstond in de tweede helft van de twintigste eeuw. Pioniers zijn onder anderen Viola Spolin, wiens Theater Games praktische oefeningen bood voor acteurs en publiek; Del Close, invloedrijk in Chicago’s improv-scene en in de ontwikkeling van lange vormen zoals de Harold; en Keith Johnstone, met bijdragen aan Britse benaderingen en Theatresports. Bedrijven als The Second City, iO Theater en The Groundlings hebben improvisatie op het podium en op televisie populair gemaakt, met wereldwijde scènes en festivals als gevolg.

Tegenwoordig wordt improvisatietheater wereldwijd beoefend in theaters, scholen en buurthuizen. Opleiding legt de nadruk op ensemblewerk, luisteren, instemming en veiligheid, en op flexibele performer-vaardigheden. Het blijft een levende, samenwerkende kunstvorm die kan vermaken, informeren en spelen met vertelstructuren en performancevormen.