hydroxidegroepen

Een hydroxidegroep is een functionele groep bestaande uit een zuurstofatoom waar een waterstof aan gebonden is, geschreven als -OH. In organische chemie wordt deze groep meestal de hydroxylgroep genoemd en komt zij voor in alcoholen (R–OH) en fenolen. In anorganische chemie kan men spreken van het hydroxide-ion (OH−), een sterke base die voorkomt in hydroxiden zoals natriumhydroxide (NaOH) en kaliumhydroxide (KOH).

Eigenschappen: De OH-groep is polair en kan waterstofbruggen vormen, wat bijdraagt aan de oplosbaarheid in water en hoge kookpunten van veel verbindingen. De zuurgraad van de OH-groep varieert: alkanol-typen hebben pKa-waarden ongeveer 15–18, fenolen ongeveer 9–11, waardoor fenolen zuurder zijn dan alkanol-typen. Het hydroxide-ion is een sterke base, die protonen opneemt en water vormt in neutralisatie-reacties.

Reacties en toepassingen: In organische synthese kan de hydroxylgroep deelnemen aan talrijke transformaties, zoals omzetting naar ethers of esters, of oxidatie van primaire alcoholen tot aldehydes en verder tot carbonzuren. In‑organische chemie reageren hydroxiden met zuren tot water en zouten (bijv. NaOH + HCl → NaCl + H2O). Met CO2 vormen oplosbare hydroxiden vaak carbonaten, terwijl sommige metalen hydroxiden slecht oplosbaar zijn. Toepassingen omvatten bouwmaterialen (Ca(OH)2), basische oplossingen voor chemische synthese en desinfectie, en een cruciale rol in biochemische verbindingen waar OH-groepen bijdragen aan reactiviteit en waterstofbinding in suikers en aminozuren.