haplogroepen

Haplogroepen zijn genetische lijnen die langs de directe vrouwelijke of mannelijke lijn voortgaan en worden gedefinieerd door kenmerkende mutaties in het mitochondriale DNA (mtDNA) of op het Y-chromosoom. Ze vormen takken van de menselijke stamboom en worden gebruikt om populatiegeschiedenis en menselijke migraties te reconstrueren en te bestuderen.

Mitochondriale haplogroepen (mtDNA) volgen de maternale lijn, terwijl Y-chromosomale haplogroepen (Y-DNA) de paternale lijn weergeven. Beide worden vastgesteld aan de hand van specifieke SNP’s (en andere mutaties) die een bepaalde lineage definiëren. De classificatie volgt aparte fylogenetische bomen voor mtDNA en Y-DNA, met telkens een hiërarchische structuur van groepen die afstammen van gemeenschappelijke voorouders.

Haplogroepen leveren informatie over diepe afstamming en historische bewegingen, maar reflecteren slechts een deel van iemands voorouderlijke achtergrond. Moderne populaties zijn sterk gemengd, en genetische drift en founder effects kunnen de verdeling van haplogroepen beïnvloeden. Daardoor komen haplogroepen vaak niet overeen met hedendaagse etnische identiteiten of nationaliteiten.

Voorbeelden: mtDNA-haplogroep H is veelvoorkomend in Europa; L-haplogroepen komen voor in Afrika; M- en N-lijnen zijn wijdverspreid in Azië en daarbuiten. Y-DNA-haplogroepen zoals R1b in West-Europa, E1b1a in Sub-Saharisch Afrika, en Q in veel inheems-Amerikaanse populaties leveren aanwijzingen over migratiepatronen en geografische geschiedenis.

Haplogroepen vormen een van de gereedschappen in genetische antropologie en genealogie. Ze vullen autosomale DNA-gegevens en archeologische context aan, maar vereisen zorgvuldige interpretatie omdat ze niet de individuele identiteit bepalen.