glutenintolerantie

Glutenintolerantie is een verzamelnaam voor klachten die optreden bij blootstelling aan gluten, eiwitgroepen die voorkomen in tarwe, gerst en rogge. De term verwijst meestal naar twee hoofdgroepen: coeliakie en niet-coeliakie-glutensensitiviteit. Een derde verwante aandoening is tarweallergie, die een andere onderliggende ziektebeelden kent.

Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij gluten de darmwand in het dunne darmkanaal aktif maken. Dit leidt tot ontsteking en schade aan het slijmvlies, wat de opname van voedingsstoffen belemmert. Klachten variëren en kunnen diarree, buikpijn, opgeblazen gevoel, gewichtsverlies en vermoeidheid zijn, maar ook buiten het darmstelsel zoals bloedarmoede, botverlies of huiduitslag. De diagnose gebeurt via bloedonderzoek (antilichamen tegen gluten) en bevestiging met een darmbiopsie. Behandeling is een strikt levenslang glutenvrij dieet.

Niet-coeliakie-glutensensitiviteit (NCGS) wordt gekenmerkt door klachten na gluteninname zonder de auto-immuunreacties en darmbeschadiging die bij coeliakie voorkomen. Er zijn geen betrouwbare biomarkers; de diagnose berust op uitsluiting en respons op een glutenvrij dieet. Symptomen overlap vaak met coeliakie en kunnen buikklachten, hoofdpijn en vermoeidheid zijn.

Tarweallergie is een andere aandoening waarbij IgE-gevoelige reacties op tarwe optreedt, mogelijk snel na blootstelling en met kenmerken zoals huiduitslag of ademhalingsproblemen.

Diagnose en behandeling vereisen vaak professionele begeleiding. Een glutenvrij dieet is noodzakelijk bij coeliakie en kan helpen bij NCGS, maar moet zorgvuldig worden opgezet om voedingstekorten te voorkomen en kruisbesmetting te vermijden. De prevalentie van coeliakie ligt wereldwijd rond ongeveer 1%, terwijl de exacte omvang van NCGS minder duidelijk is. Onderzoek naar oorzaken en lange termijnzorg gaat door.