getijdenbeweging

Getijdenbeweging is de periodieke stijging en daling van het zeeniveau veroorzaakt door de zwaartekracht van de maan en de zon in combinatie met de rotatie van de aarde. Deze beweging geeft overal langs kusten getijden en beïnvloedt ook getijdestromen.

De bulges ontstaan aan de zijde van de aarde die naar de maan gericht is en aan de tegenovergestelde kant; de aarde beweegt onder de bulges door. Hierdoor treden meestal twee hoogwater- en twee laagwaterperiodes op per dag in veel kustgebieden, hoewel variatie bestaat door vorm van kusten en zeebodem.

Er bestaan verschillende typen getijden: semidiurnale getijden met twee hoge en twee lage waterstanden per dag; diurnale getijden met één hoog en één laag water per getijwisseling; en gemengde getijden met variërende hoogten. De verdeling hangt af van de geografische ligging en de kustinrichting.

Bij het sneller bewegen van water ontstaat een getijdestroom of getijstroom: bij vloed is er een opkomende stroom (opkomend getij) en bij eb een afgaande stroom (ebb). De sterkte en richting worden bepaald door waterhoogte, zeebodem en kustrand.

Tijdens springtij, bij volle maan of nieuwe maan, zijn de getijden extremer: hoogwater stijgt en laagwater daalt. Tijdens neap-tij, bij kwadratuur van maan en zon, zijn de verschillen tussen hoog- en laagwater minder extreem.

Getijden beïnvloeden scheepvaart, kustlandschappen en sedimenttransport. Ze vormen bovendien een potentieel hernieuwbaar energiekanaal via getijcentrales en -turbines of dammen. Langjarige waarneming met getijdenmeters en getijtabellen ondersteunt navigatie en kustbeheer.