gebruikersfouten

Gebruikersfouten verwijzen naar fouten die mensen maken tijdens interactie met een product, dienst of systeem. Ze ontstaan vaak door beperkingen van menselijke cognitie, beperkte training en onduidelijke of onlogische interfaces. In veiligheidskritieke domeinen worden gebruikersfouten vaak apart beschouwd van systeem- of hardwarefouten, omdat zij direct risico’s beïnvloeden en beter te mitigeren zijn via ontwerp en training.

Typologie: in de literatuur worden meestal vier categorieën onderscheiden. Slips en lapses zijn uitvoeringsfouten door onoplettendheid of automatische handelingen. Regelsfouten ontstaan bij het volgen van een fout ingestelde of ongepaste regel. Kennisfouten ontstaan bij onbekende of onduidelijke situaties. Deze indelingen helpen bepalen waar de fout vandaan komt en welke interventie passend is.

Oorzaken zijn tijdsdruk, afleiding, complexe workflows, onduidelijke feedback, inconsistent gebruik van terminologie, en onvoldoende training of documentatie. Ontwerpkeuzes zoals verwarrende labels, kleine klikacties en ontbrekende fouttolerantie dragen eveneens bij aan het risico op gebruikersfouten.

Voorbeelden zijn verkeerde invoer, klikken op de verkeerde knop, het niet opmerken van statusindicatoren of foutmeldingen, en onduidelijke confirmaties. In sectoren zoals gezondheidszorg, financiën en transport kunnen dergelijke fouten leiden tot ernstige gevolgen.

Preventie en mitigatie bestaan uit mensgericht ontwerp, gebruikerstests, duidelijke en actionable foutmeldingen, bevestigingsstappen bij risicovolle acties, inputvalidatie en automatische correctie waar mogelijk, undo-opties en verstandige standaardinstellingen. Training en duidelijke documentatie versterken de veerkracht tegen gebruikersfouten.

Zie ook: menselijke factoren, usability engineering, fouttolerantie.