fabriek

Een fabriek is een industriële onderneming waar goederen in massaproductie worden vervaardigd met behulp van machines, arbeid en grondstoffen. Fabrieken organiseren de productie via productielijnen en processtappen waarbij grondstoffen worden omgezet in eindproducten. Ze onderscheiden zich van kleinere werkplaatsen door schaalgrootte, arbeidsdeling en routinematige processen, doorgaans ondersteund door geautomatiseerde systemen en logistieke voorzieningen.

De term fabriek komt uit het Franse fabrique, afgeleid van het Latijnse fabrica, betekenis werkplaats. De industriële revolutie van de 18e en 19e eeuw bracht grootschalige fabriekbouw en mechanisering, gevolgd door elektrische en computergestuurde productie. Aanvankelijk speelden textiel, metaal en chemische industrieën een sleutelrol in massaproductie; later groeiden processen als automatisering, standaardisatie en kwaliteitscontrole.

Fabrieken variëren in grootte en technologie. Er bestaan handmatig-ondersteunde fabrieken, volledig geautomatiseerde fabrieken en flexibele fabrieken die snel kunnen schakelen tussen productontwerpen. Een veelvoorkomende lay-out is de lijnproductie of flowshop, waarbij producten langs verschillende stations bewegen en continuïteit en efficiëntie wordt bewaakt met monitoring en voorraadbeheersystemen (MES/ERP).

Fabrieken hebben grote economische en sociale effecten, leveren banen en vormen regionale economieën, maar kunnen milieu- en energie-impact hebben. Moderne fabrieken investeren in efficiëntie, duurzaamheidsmaatregelen en circulaire economie, met energiebesparing, afvalreductie en langere productlevensduur. Globalisering en outsourcing beïnvloeden waar fabrieken gebouwd worden en hoe ze functioneren.