examensystemen

Een examensysteem is het geheel van regels, processen en middelen waarmee onderwijsinstellingen de kennis en vaardigheden van studenten beoordelen. Het omvat ontwerp, afname, scoring en rapportage van examens en andere beoordelingsvormen. Examensystemen dienen zowel summatieve doelen (eindcertificering) als diagnostische en leerbevorderende doeleinden (formatieve feedback).

Belangrijke onderdelen zijn onder meer de beoordelingsvormen (schriftelijk, mondeling, praktijk, portfolio), de beoordelingsschalen en criteria, de planning en de uitvoering, en de waarborging van betrouwbaarheid, validiteit en rechtvaardigheid. Ook vallen onder beheer van itembanken, proefafname, calibratie van examinatoren en beveiligingsmaatregelen tegen fraude. Toegankelijkheid en gelijke kansen (bijvoorbeeld voor studenten met een beperking) vormen doorgaans een vast onderdeel.

Examensoorten variëren: centraal afgenomen examens op nationaal niveau, onderwijsinstellingsspecifieke examens, en een mix van tussentijdse toetsen en eindcijfers. Digitale examens maken gebruik van online platforms, beveiligde browsers, proctoring en plagiaatdetectie. Data-privacy en beveiliging zijn belangrijke aandachtspunten bij digitale systemen.

Kwaliteitsaspecten omvatten betrouwbaarheid van scoring, validiteit van het examenontwerp, en eerlijkheid ten opzichte van cultuur, taal en achtergrond. Beoordelingstrends omvatten formatieve feedback, continue evaluatie, adaptieve testen en learning analytics. Discussies rondom examensystemen richten zich op transparantie, bias, arbeidsdruk en de balans tussen gestandaardiseerde beoordeling en individuele beoordeling.