escapementonderdelen

Escapementonderdelen verwijzen naar de onderdelen die samen de escapement van een mechanisch klok- of uurwerk vormen. De escapement regelt de vrijgave van energie uit de tandwieltrein en geeft de oscillator, meestal een balanswiel met veer of een slinger, op vaste momenten een impuls. Hierdoor ontstaat een regelmatige tik en een gecontroleerde tijdmeting.

Belangrijke onderdelen zijn onder andere het ontsnappingsrad (escape wheel), paletten (paletten) en paletvork, het balanswiel met balansveer (haarspring) en het impulsmechanisme. Het ontsnappingsrad is de vergaarbak van tanden die stap voor stap worden vrijgegeven. De paletten, gemonteerd op de paletvork, grijpen de tanden van het ontsnappingsrad vast en laten deze pas los bij de juiste positie. De paletvork is de geleider die de vergrendeling regelt en de richting van de beweging van de pallets bepaalt. Het balanswiel met veer fungeert als de oscillator die de tijd bepaalt; elke ontgrendeling levert een korte impuls aan de oscillator, waarna de balans terugveert en de volgende ontgrendeling mogelijk maakt. In veel ontwerpen levert een impulsstukje of impulsstift bij elke vrijgave kortstondig een extra impuls aan het balanswiel.

Lagering en materialen spelen een rol: juwelen (fijne edelstenen) dienen als lageringen om wrijving en slijtage te verminderen. Er bestaan verschillende escapementtypen, waaronder de veelgebruikte leverescapement in horloges, en gespecialiseerde varianten zoals cilindervest en detentescapement voor specifieke toepassingen. Onderhoud van escapementonderdelen vereist precieze afstelling, smering en reiniging om nauwkeurigheid te behouden.