eenzellige

Eenzellige, ook wel eencellige organismen genoemd, bestaan uit één cel en voeren alle noodzakelijke levensfuncties in die ene cel uit. Ze kunnen prokaryoot zijn, zonder celkern, zoals bacteriën en archaea, of eukaryoot, met een celkern, zoals protozoa, eencellige algen en gisten. Sommige eenzellige soorten vormen kolonies of biofilms, maar elk individu functioneert doorgaans als een zelfstandige cel en mist de gespecialiseerde weefsels en organen die bij meercellige organismen voorkomen.

Voorbeelden van eenzellige organismen zijn bacteriën (Escherichia coli), archaea (Halobacterium), protozoa (Amoeba proteus, Paramecium caudatum), eencellige algen (Chlamydomonas reinhardtii) en gisten (Saccharomyces cerevisiae).

Voortplanting vindt meestal ongeslachtelijk plaats via celdeling (binaire deling) of knopvorming bij gisten; sommige groepen kennen ook seksuele processen. De groei en ontwikkeling verlopen doorgaans snel onder gunstige omstandigheden.

Metabolisme en leefomgevingen vertonen grote variatie: ze kunnen autotroof zijn door fotosynthese (bij cyanobacteriën en fototrofe algen), heterotroof door voedsel uit de omgeving te halen, of mixotroof zijn. Eenzellige organismen komen voor in vrijwel alle milieus, van bodem en zoet tot zout water, ijs en extreme omgevingen zoals heetwaterbronnen of ziltige kringen, waar sommige typen extremofiel kunnen overleven.

Betekenis en toepassing: eenzellige organismen vormen de basis van vele ecosystemen door primaire productie en afbraak van organisch materiaal; ze spelen een cruciale rol in nutrientenkringlopen en dienen als modelorganismen in biomedisch en biotechnologisch onderzoek. Ze leveren ook industriële toepassingen op, zoals gistproductie in bak- en bierprocessen en biotechnologie.