dwingende

Dwingende is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord, afgeleid van het werkwoord dwingen. Het beschrijft iets dat krachtig, beslist of onontkoombaar is. In een bredere betekenis kan dwingend ook verwijzen naar invloeden of omstandigheden die geen keuze overlaten. In juridische en beleidsmatige context verwijst het doorgaans naar regels of normen waaraan men zich niet mag onttrekken.

Gebruik in taal en retoriek: een dwingend argument is een overtuigend argument dat moeilijk te weerleggen lijkt. Een dwingende reden of noodzaak duidt op een situatie waarin handelen of veranderen vrijwel noodzakelijk is. De uitdrukking dwingende meerderheid wordt soms gebruikt om een grote, onmiskenbare meerderheid aan te duiden die een besluit min of meer afdwingt.

In de rechtswetenschap heeft dwingend recht een specifieke betekenis. Dwingende regels of bepalingen zijn normen die partijen niet kunnen afwijzen of contractueel kunnen wijzigen. Ze blijven van kracht ondanks afspraken tussen partijen. Voorbeelden zijn bepaalde consumentenbeschermingsbepalingen en wettelijke arbeidsrechtelijke regels. Het beroep op dwingend recht geeft aan dat afwijken van de norm niet toegestaan is.

Synoniemen en onderscheid: in de juiste context kunnen verplichtig, bindend of verplicht worden gebruikt. Verplicht verwijst naar een algemene toestand van verplichting, terwijl dwingend benadrukt dat de verplichting buitengewoon sterk is en weinig ruimte laat voor afwijking. In tegenstelling tot vrijblijvend of optioneel speelt dwingend een beperkende, afdwingbare rol. Zie ook dwingend recht en wettelijke bepalingen.