diachronische

Diachronische is een bijvoeglijk naamwoord dat verwijst naar diachronie, de studie van veranderingen over de tijd, of naar verschijnselen die in de loop van de tijd plaatsvinden. Het tegenovergestelde is synchroon of synchronisch, wat betekent dat iets gelijktijdig of op hetzelfde moment gebeurt. Het woord is afgeleid van het Griekse dia- 'doorheen' en chronos 'tijd'.

In de taalkunde beschrijft diachronie hoe talen veranderen door de tijd heen: klankwetten, woordvorming, semantische verschuivingen en syntaxis. Diachrone linguïstiek vergelijkt historisch materiaal met moderne vormen en maakt gebruik van reconstructie, de comparatieve methode en corpusonderzoek van oude teksten. Dit staat tegenover synchronische taalkunde, dat een taal beschouwt op een bepaald tijdstip.

In de geologie, archeologie en culturele studies kan diachronische analyse betrekking hebben op hoe aardlagen, artefacten of teksten variëren in tijd tussen regio's. Diachrone afzettingen zijn strata die niet op hetzelfde tijdstip ontstaan of voorkomen in verschillende plaatsen. In biologie wordt soms een diachronische benadering gebruikt om evolutiepatronen over langere tijd te beschrijven.

Diachronie wordt ook gebruikt om lange termijntrends en historische veranderingen in economie, politiek en maatschappij te bestuderen. Over het algemeen biedt diachrone studie inzicht in hoe en waarom systemen veranderen van verleden naar heden.

---