coöptatie

Coöptatie, ook wel coöptatie genoemd, is de benoeming van leden tot een deliberatief of toezichthoudend orgaan door de reeds zittende leden, in plaats van door verkiezing. Het begrip komt uit het Latijn (cooptatio) en wordt in verschillende organisaties en samenlevingsverbanden toegepast om de samenstelling van een orgaan te beïnvloeden, bijvoorbeeld bij het opvullen van vacatures of bij het versterken van specifieke deskundigheid.

Toepassingsgebieden en werking

Coöptatie kan voorkomen in zowel politieke als non-profit en bedrijfsorganisaties. Het gaat meestal om het tijdelijk of permanent toevoegen van leden door een meerderheid of anderszins bepaalde vote van de bestaande leden. Een coöptaat kan een zetel innemen totdat een volgende reguliere verkiezing of benoemingsronde plaatsvindt, of gedurende een vastgestelde termijn. In sommige regelingen bestaat de mogelijkheid om het aantal zetels uit te breiden via coöptatie.

Rechten en status

Een coöptee heeft doorgaans dezelfde rechten en plichten als een wettelijk gekozen of benoemd lid, maar de exacte rechten kunnen variëren per reglement. De wijze van aanstelling en de duur van de benoeming staan in de statuten of reglementen vermeld. In sommige gevallen kan een coöptee beperkt hebben tot deelrechten of beperkte stembevoegdheid bij bepaalde onderwerpen.

Voordelen en nadelen

Voordelen van coöptatie zijn onder meer snelle opvulling van vacatures, toevoeging van specifieke deskundigheid en verbetering van continuïteit in bestuur of overleg. Nadelen bestaan uit mogelijke legitimiteits- en representatievraagstukken, en het risico dat besluitvorming wordt beïnvloed door de meerderheid die kan kiezen wie zij willen laten deelnemen, met minder directe stem van de electoren.

Zie ook: coöptatie in governance, benoeming door de leden, toezichthoudende organen.