complementcomponenten

Complementcomponenten vormen een groep plasma-eiwitten die deel uitmaken van het immuunsysteem en samen met antigenen en fagocyten de afweer tegen micro-organismen versterken. De componenten bestaan grotendeels uit proteolytische zymogenen die in een cascade worden geactiveerd en uiteenlopende effectorfuncties mogelijk maken, zoals opsonisatie, ontsteking en cellyse.

De activiteit van de complementcascade kan via drie hoofdroutes plaatsvinden: de klassieke route, de lectineroute en de alternatieve route. De klassieke route wordt gestart door bindingsreacties van antistoffen (meestal IgG of IgM) aan antigenen, wat leidt tot activatie van C1 en vervolgens tot formatie van C4- en C2-convertases. De lectineroute wordt geactiveerd door mannan-bindend lectine (MBL) of ficolines die MASP-eiwitten activeren en eveneens C4 en C2 convertases vormen. De alternatieve route begint door spontane hydrolyse van C3 en onderhoudt een eigen C3-convertase via factor B en factor D, ondersteund door properdin.

De cascade resulteert in drie hoofdwerkingseigenschappen: opsonisatie van micro-organismen via C3b, ontstekingsreacties via anafylatoxinen C3a en C5a, en de vorming van het membraanaanvalcomplex (MAC) C5b-9 dat celmembranen kan lyseren. Regulatie van de complementactiviteit is essentieel en gebeurt via verschillende eiwitten, zoals C1-inhibitor (C1-INH), factor H en factor I, en via membranale regulators zoals CD55 (DAF) en CD59.

Invloeden op de kliniek omvatten immuundeficiënties en overactivering: C3- of C2- en C4-deficiënties verhogen infectierisico; C5 tot C9-deficiënties verhogen vooral het risico op invasieve Neisseria-infecties; C1-INH-deficiëntie veroorzaakt erfelijk angio-oedeem. Laboratoriumtests zoals CH50 en AH50 worden gebruikt om de functionele meerderheid van het complement te beoordelen.