opsonisatie

Opsonisatie is een proces in het immuunsysteem waarbij pathogenen of andere deeltjes worden gemarkeerd door oplosbare moleculen (opsoninen) zodat ze gemakkelijker door fagocyten kunnen worden opgeslorpt en vernietigd. Het verhoogt de efficiëntie van fagocytose door foeraging en receptorbinding.

Opsoninen omvatten onder meer antilichamen (vooral IgG en IgA) die aan antigenen op het oppervlak van micro-organismen binden, en complementfragmenten zoals C3b, iC3b en C3d die aan het pathogeenoppervlak binden. Ook lectinen zoals mannosebindend lectine (MBL) kunnen dienen als opsoninen. De fagocyten herkennen deze moleculen via receptoren zoals Fc-receptoren die IgG binden en CR-receptoren die complementfragmenten herkennen.

Het mechanisme omvat het volgen. Opsoninen hechten zich aan het oppervlak van een pathogeen. De Fc-receptoren en complementreceptoren op fagocyten verbinden vervolgens met deze opsoninen, wat zorgt voor een sterkere hechting en signalen die fagocytose stimuleren. Het pathogeen wordt opgesloten in een fagosoom, dat fuseert met lysosomen om een fagolysosoom te vormen. Daar worden invasieve microben gedood door zure pH, reactieve zuurstof- en stikstofreacties en lysosomale enzymen.

De werking van opsonisatie is cruciaal voor de strijd tegen veel bacteriële infecties en speelt een rol in vaccinatie en immunoglobulinebehandeling. Tekorten aan antistoffen of componenten van het complement- of Fc-systeem kunnen leiden tot verhoogde infectierisico's. Sommige pathogenen ontwikkelen mechanismen om opsonisatie te vermijden.

Zie ook: complement systeem, fagocytose, Fc-receptoren.