effectorfuncties

Effectorfuncties is een term uit de immunologie die verwijst naar de functionele activiteiten van het immuunsysteem die pathogenes bestrijden en geïnfecteerde of beschadigde cellen verwijderen. Het begrip geeft aan wat het immuunsysteem uiteindelijk doet, nadat antigenpresentatie en activering hebben plaatsgevonden. Effectorfuncties omvatten zowel antistofgemedieerde als cellulaire mechanismen en worden gekenmerkt door verscheidene routes van neutralisatie, verwijdering en doding.

Antistofgemedieerde effectorfuncties omvatten neutralisatie van virussen en toxines, waardoor deze onschadelijk worden gemaakt. Antistoffen kunnen ook pathogenen opsoniseren zodat ze beter door fagocyten worden opgenomen, en kunnen het complement­systeem activeren, wat leidt tot lysis of verdere opsonisatie. Daarnaast bestaan er ADCC-achtige mechanismen waarbij antistoffen cellulaire effectoren recruiten, zoals NK-cellen, om geïnfecteerde cellen te doden.

Cellulaire effectorfuncties worden uitgevoerd door verschillende celtypen. Cytotoxische T-lymfocyten (CD8+ T-cellen) doden geïnfecteerde cellen via perforine en granzymes. Natural killer (NK) cellen kunnen eveneens geïnfecteerde of afwijkende cellen lyseren. Fagocyten, zoals macrofagen en granulocyten, fagocyteren en vernietigen pathogenen en produceren ontstekingsmediatoren. Eosinofielen dragen bij aan bescherming tegen parasieten en spelen een rol bij bepaalde allergische reacties.

Effectormechanismen hangen samen met mediatoren zoals Fc-receptoren, en met cytokines en chemokines die de aard, kracht en cellulaire samenstelling van de respons sturen. De samenstelling van specifieke effectorfuncties bepaalt de kwaliteit van de afweer en heeft klinische implicaties voor vaccinatie, immunotherapie en diagnose. Deficiënties in effectorfuncties kunnen leiden tot verhoogde vatbaarheid voor infecties.