cationenuitwisselingscapaciteit

De cationenuitwisselingscapaciteit (CEC) is de hoeveelheid uitwisselbare kationen die een bodem per kilogram kan vasthouden op de negatief geladen oppervlakken van kleimineralen en organische stof. Deze lading bestaat uit de negatieve oppervlakken die ontstaan door uitwisseling van enkele silicium- en aluminiumatomen in kleimineralen en door functionele groepen in organische stof. De CEC bepaalt hoeveel voedingsstoffen een bodem kan vasthouden en langzaam beschikbaar kan stellen aan planten.

CEC-waarden variëren sterk met de bodemmineralogie en het organische stofgehalte. Zandige bodems hebben doorgaans een lage CEC, vaak slechts een paar cmol(+)/kg, terwijl klei- of organisch rijke bodems hogere CEC-waarden kunnen halen, soms tientallen of meer cmol(+)/kg. Ook pH speelt een rol: in veel systemen neemt de effectieve CEC toe met hoger pH, doordat meer zuurgroepen op organische stof en kleimineralen de lading dragen.

Meetmethoden: de CEC wordt meestal bepaald door verzadiging met een monovalente kationen zoals ammonium (NH4+) of natrium (Na+), gevolgd door het verwijderen van overtollige oplossing en het bepalen van het uitgewisselde kation. De CEC wordt uitgedrukt in centimol lading per kilogram bodem (cmol(+)/kg) of milliequivalenten per 100 gram (meq/100 g). Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen totale CEC en effectieve CEC (ECEC), die afhankelijk is van de bodem-pH op meetmoment.

Belang en toepassingen: CEC is een kernindicator van bodemvruchtbaarheid en buffervermogen. Bodems met hoge CEC kunnen vaker en langer voedingsstoffen vasthouden, minder snel ontdoen aan leaching en beter reageren op bemesting en liming. De maatregel is bovendien relevant voor milieubeheer en bemestingstrategie.

---