bladplaatsing

bladplaatsing is een term uit de plantkunde die de manier beschrijft waarop bladeren langs een stengel geplaatst zijn. De bladplaatsing beïnvloedt hoe bladeren licht opvangen en hoe schaduw tussen bladeren ontstaat, wat van invloed is op fotosynthese en waterafvoer. Het patroon is meestal soortspecifiek en onder normale omstandigheden stabiel, al kunnen groei en milieufactoren het uiterlijk beïnvloeden.

Er worden verschillende patronen onderscheiden. Eenzijdige bladplaatsing (alternate) betekent dat elk knoop één blad draagt en de knopen langs de stengel in een spiraal langs de as liggen. Tegengestelde bladplaatsing (opposite) houdt in dat twee bladeren per knoop tegenover elkaar staan. Kransgewijze bladplaatsing (whorled) betekent dat drie of meer bladeren tegelijk aan één knoop ontspringen. Een spiraalvormige bladplaatsing is een specifieke vorm waarbij de bladeren in een voortdurende, hoekige spiraal rond de stengel staan; dit volgt uit een regelmatige afstand tussen knopen. De term phyllotaxis beschrijft de wiskundige regelmaat achter deze patronen.

Observatie en toepassing: biologen en tuinliefhebbers bepalen bladplaatsing door inspectie van jonge scheuten bij stabiele groei. Omgevingsfactoren zoals licht, temperatuur en beschadiging kunnen tijdelijke variaties veroorzaken, maar de basispatronen blijven doorgaans herkenbaar.

Voorbeelden: tegengestelde bladplaatsing komt vaak voor bij Acer (esdoorn) en andere struiken; eenzijdige bladplaatsing bij veel bomen zoals Quercus (eik) en Fagus (beuk); kransgewijze bladplaatsing verschijnt bij Nerium oleander en bij sommige Galium-soorten.

Zie ook: phyllotaxis, bladmorfologie.