bioactieve

Bioactieve (bioactieve verbindingen) zijn stoffen die in biologische systemen een effect hebben op fysiologische processen, buiten de basisfuncties van voeding. Ze komen voor in voedsel, planten, micro-organismen en kunnen zowel natuurlijk voorkomen als gevormd worden tijdens verwerking of fermentatie. Bioactieve stoffen leveren geen essentiële voedingswaarde, maar kunnen wel bijdragen aan gezondheid of ziektepreventie als onderdeel van een gevarieerd dieet.

Veelvoorkomende groepen zijn polyfenolen (zoals flavonoïden en resveratrol), carotenoïden (beta-caroteen, lycopeen), glucosinolaten, fytosterolen, omega-3 vetzuren, en probiotische bacteriën. Andere categorieën omvatten bioactieve peptiden in melk en granen, en bepaalde moleculen in kruiden en specerijen. De beschikbaarheid in het lichaam, oftewel biobeschikbaarheid (bioavailability), bepaalt mede de mate waarin ze effect kunnen hebben.

Bioactieve stoffen kunnen ontstekingen regelen, oxidatieve stress verminderen, enzymactiviteit moduleren en signaalroutes in cellen beïnvloeden. Ze kunnen de darmmicrobiota beïnvloeden, wat weer effect kan hebben op metabolische en immuunfuncties. De effecten variëren sterk per stof, dosis en individu.

Hoewel veel studies wijzen op potentiële voordelen, loopt het bewijs uiteen en is klinische onderbouwing vaak afhankelijk van specifieke stof en context. Voedingsadviezen benadrukken doorgaans een gevarieerd en evenwichtig dieet eerder dan isolatieve supplementen. Regels voor gezondheidsclaims verschillen per land; strengere toelatingen gelden voor officiële claims over bioactieve effecten.

Toepassingen zijn onder meer functionele voedingsmiddelen, voedingsmiddelen met toegevoegde bioactieve bestanddelen en cosmetische producten die bioactieve ingrediënten bevatten. Veiligheid en interacties met medicijnen kunnen variëren; professionele richtlijnen blijven aanbevolen bij overmatige supplementinname.