bevestigingbias

Bevestigingsbias, ook wel bevestigingsvertekening genoemd, is een cognitieve bias waarbij mensen geneigd zijn informatie zo te zoeken, te interpreteren en te herinneren dat die hun bestaande overtuiging of hypothese bevestigt, terwijl tegenbewijsmateriaal minder gewicht krijgt.

Deze bias werkt op meerdere niveaus: zoekgedrag (selectief zoeken naar bevestigend bewijsmateriaal), interpretatie van ambigu materiaal (informatie zo uitleggen dat het bij de overtuiging past), en geheugen (behouden van informatie die de mening ondersteunt). Daarnaast spelen motivatie en identiteit een rol: men probeert discomfort door inconsistentie te vermijden, wat leidt tot gemotiveerde redenering en versterkte standpunten.

Oorzaken liggen in cognitieve efficiëntie, informatieoverload en sociale factoren. Onze neiging om cues uit het geheugen te halen die overeenkomen met wat we al denken, samen met behoefte aan consistente identiteitsbeelden, draagt bij aan de bias. Het resultaat is vaak een verhoogde zelfverzekerdheid, zelfs bij tegenbewijs.

Bevestigingsbias komt voor in diverse domeinen, zoals politiek, gezondheidszorg en wetenschappelijke interpretatie. In de publieke sfeer kan het leiden tot polarisatie en weerstand tegen nieuwe feiten; in proximate beslissingscontexten tot slechtere uitkomsten doordat tegenbewijs systematisch wordt genegeerd.

Onderzoek toont aan dat mensen eerder bevestigend bewijs zoeken dan falsifieerbaar bewijs te testen, en dat overtuigingen onder druk van discrepante informatie kunnen vermeerderen. Mitigatie bestaat uit het bewust zoeken van tegenbewijsmateriaal, preregistratie van hypotheses, het inzetten van een tegenspreker of devil’s advocate en het gebruik van checklists of Bayesian updating om de kans op nieuwe informatie accuraat mee te laten wegen.