autonoomse

Autonoomse is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat verwijst naar autonomie, zelfbestuur of onafhankelijkheid. Het duidt aan dat iets zelfstandig functioneert of volgens eigen regels werkt. In moderne standaardtaal worden vaker vormen als autonoom of autonome gebruikt, maar autonoomse komt voor in oudere teksten, dialecten of in bepaalde samengestelde uitdrukkingen.

Etymologie en vormgeving: autonomie georiënteerde termen zijn afgeleid van het Griekse auto-nomos, letterlijk “zelfwet”. In het Nederlands is de basale vorm autonoom, met de adjectivische varianten autonoom en autonome afhankelijk van het geslacht en getal van het zelfstandig naamwoord. De vorm autonoomse verschijnt als historische of regionale variant en kan voorkomen in combinatie met bepaalde woorden of in archaïsche spellingswijzen.

Usage en context: de term wordt gebruikt om een relatie tot autonomie aan te geven in uiteenlopende vakgebieden, zoals politiek, geografie, rechten en sociologie. In politieke of geografische contexten kan men spreken van autonome of autonoomse regio’s, entiteiten of administratieve eenheden, afhankelijk van de bron en de definitie die de tekst hanteert. In technische of wetenschappelijke teksten kan autonoomse als beschrijvende eigenschap fungeren, al blijft de meer gangbare standaardvorm doorgaans autonoom of autonome.

Modern gebruik: voor de meeste hedendaagse teksten geldt dat de keuze tussen autonoom en autonome afhankelijk is van de noun phrase en de determinering. Autonoomse wordt daardoor meestal gezien als een verouderde of regionale variant en wordt niet als standaard beschouwd.

Zie ook: autonomie, autonome regio, autonoom zenuwstelsel.