autoimmuunneuropathieën

Autoimmuunneuropathieën zijn een groep aandoeningen waarbij het immuunsysteem perifere zenuwen en/of de zenuwwortels aandiend, resulterend in beschadiging van myeline en/of axonale structuur. Het gevolg is meestal zwakte, sensorische veranderingen en verlies van rekreflexen. De ziektebeelden variëren in snelheid van ontstaan en betrokken zenuwgebieden.

De belangrijkste subtypes zijn Guillain-Barré-syndroom (GBS), chronische inflammatoire demyelinerende polyneuropathie (CIDP) en multifocale motorische neuropathie (MMN). Daarnaast bestaan zeldzamere autoimmuunneuropathieën zoals paraneoplastische neuropathieën en vasculitisgerelateerde neuropathieën. In veel gevallen spelen autoantistoffen tegen gangliosiden of membraangebonden antigenen een rol, terwijl ook T-cellulaire mechanismen betrokken kunnen zijn. De analyse van immunologische markers ondersteunt de diagnose, maar sluit deze niet af.

Symptomen variëren per subtype. GBS presenteert zich meestal acuut met snel progressieve, symmetrische zwakte en parestesieën, vaak gepaard gaande autonomische verschijnselen. CIDP heeft een meer geleidelijke, chronische klachtenduur met symmetrische zwakte en sensorische symptomen die maanden aanhouden. MMN valt vooral op door gefasciculeerde spierzwakte zonder significante sensibele verkleuring en reageert doorgaans goed op immuuntherapie, terwijl corticosteroïden bij MMN vaak weinig effectief zijn.

Diagnose berust op klinisch beeld, fysiologische studies zoals zenuwgeleidingsonderzoek en elektrodiagnostiek, en soms cerebrospinale vloeistofanalyse (bij GBS vaak albuminocytologische dissociatie). Behandeling bestaat uit immunotherapie: IVIg of plasmapherese bij GBS en CIDP; CIDP en MMN vereisen vaak langdurige immunotherapie met afwisselende respons, soms aangevuld met corticosteroïden (CIDP) of andere immunomodulatoren. Revalidatie is essentieel. Prognose varieert van volledig herstel (GBS) tot een chronische, maar behandelbare toestand (CIDP/MMN). Early herkenning en therapie verbeteren uitkomsten.