Zuurstofconsumptie

Zuurstofconsumptie is de hoeveelheid zuurstof die door het lichaam per tijdsmening wordt verbruikt door alle weefsels. In de fysiologie wordt dit vaak uitgedrukt als VO2, bijvoorbeeld in milliliter zuurstof per kilogram lichaamsgewicht per minuut (ml/kg/min). Bij een gemiddelde volwassene in rust bedraagt VO2 ongeveer 3,5 ml/kg/min, wat overeenkomt met circa 0,25 liter zuurstof per minuut. Met lichamelijke activiteit stijgt het VO2 tot een maximale waarde, de VO2max.

De VO2-waarde wordt meestal berekend volgens het Fick-principe: VO2 = Cardiac output × (CaO2 − CvO2), oftewel zuurstoflevering door het bloed maal de zuurstofextractie door de weefsels. De toename bij inspanning wordt bereikt door een hogere bloedtoevoer (cardiale output) en een grotere zuurstofextractie. Bij maximale inspanning is VO2 beperkt door beide factoren en door de mitochondriale capaciteit van de cellen.

Zuurstofconsumptie wordt gemeten met indirecte calorimetrie, bijvoorbeeld tijdens cardiopulmonale inspanningstesten (CPET). Een metabolische cart meet O2-inname en CO2-productie, waardoor VO2, VO2max en drempels kunnen worden bepaald. De term MET (metabolic equivalent) geeft 1 MET ≈ 3,5 ml/kg/min aan.

Zuurstofconsumptie varieert met leeftijd, geslacht, lichaamsgewicht en conditie. Andere invloeden zijn hoogte, anemie, ziektebeelden (bijv. hartfalen, COPD), temperatuur en medicatie. Training verhoogt de VO2max en de efficiëntie van zuurstofgebruik, terwijl ziekte en rustperiodes de VO2 kunnen verlagen.

Zuurstofconsumptie is een belangrijke parameter in sportfysiologie en klinische diagnostiek. CPET helpt bij het beoordelen van beperkingen aan ademhaling, circulatie of aerobe stofwisseling en kan prognostische informatie geven bij hart- en longziekten.