Weefselafbraak

Weefselafbraak is het proces waarbij weefsels of delen ervan afgebroken worden door enzymen of andere mechanismen, waardoor structuur en mogelijk functie veranderen of verloren gaan. Het komt zowel voor bij normale fysiologische processen zoals genezing, remodelering en vernieuwing van weefsel, als bij pathologische situaties waarin afbraak schade veroorzaakt.

Mechanismen en spelers. Biochemisch vindt afbraak vaak plaats door proteasen zoals matrix metalloproteasen (MMPs), calpaïne- en cathepsïne-enzymen, die extracellulaire matrix en cytoplasma-componenten afbreken. Daarnaast speelt het ubiquitine-proteasoomsysteem een rol bij intracellulaire eiwitafbraak, en kan autophagie via lysosomen onderdelen van cellen verwijderen. Ook celdood kan leiden tot weefselafbraak: apoptose is een gecontroleerde vorm, terwijl necrose doorgaans leidt tot ongecontroleerde weefselschade. De regulatie gebeurt door een balans tussen afbraak en opbouw, waarbij factoren als TIMPs (tissue inhibitors of metalloproteinases), cytokinen en groeifactoren de activiteit van proteasen sturen.

Toepassingen en voorbeelden. In gezonde weefsels werkt afbraak samen met opbouw om te remodeleren en te genezen. In ziektebeelden kan verregaande afbraak leiden tot verlies van weefselintegriteit, bijvoorbeeld osteolyse bij botkanker of osteoporose, spieratrofie bij inactiviteit of chronische aandoeningen, en extracellulaire matrixdegeneratie bij artritis en inflammatoire aandoeningen. Kanker kan afbraak van ECM vergemakkelijken zodat invasie en metastasering mogelijk zijn.

Behandeling en onderzoek richten zich op het reguleren van afbraakprocessen, bijvoorbeeld door MMP-remmers of ontstekingsremmende therapieën, om weefselschade te beperken en healing te ondersteunen.