Telomerenverkorting

Telomerenverkorting verwijst naar het proces waarbij de telomeren aan de uiteinden van chromosomen geleidelijk korter worden bij elke celdeling. Telomeren zijn herhaalde DNA-sequenties (TTAGGG) die het genoom beschermen en worden omgeven door een proteïnecomplex genaamd shelterin. Door het eind-replicatieprobleem kan DNA-polymerase bij vermenigvuldiging de laatste paar nucleotiden niet kopiëren, waardoor telomeren verkorten.

Wanneer telomeren fundamenteel kort raken, kan de cel stoppen met delen (replicatieve senescentie) of geprogrammeerde celdood ondergaan. Telomerase, een enzym dat telomere sequenties kan toevoegen, is actief in gameten, stamcellen en sommige ontstekingscellen en vaak in kankercellen; in de meeste somatische cellen is telomerase gering of uitgeschakeld.

Verkorting van telomeren is geassocieerd met veroudering en met het risico op bepaalde ouderdomsziekten, maar de relatie is niet eenduidig; telomerenlengte is ook sterk beïnvloed door genetische factoren en kan per weefsel variëren. Metingen van telomerenlengte worden gedaan met methoden zoals qPCR, TRF-analyse en flow-FISH; elke methode heeft voor- en nadelen en meet verschillende aspecten van lengte en heterogeniteit.

Factoren die sneller verkorten omvatten roken, obesitas, chronische stress, slaapstoornissen en een ongezonde levensstijl; regelmatige lichaamsbeweging en een gezonde voeding zijn in studies geassocieerd met minder snelle verkorting in sommige populaties. Interventies gericht op telomeerverlenging worden met voorzichtigheid benaderd; telomerase-activatoren kunnen mogelijk het risico op kanker verhogen en zijn onderwerp van debat. Tot op heden lijken leefstijlfactoren de meest betrouwbare opties.