Stedelijke

Stedelijke is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat betrekking heeft op de stad of op stedelijkheid. Het beschrijft zaken die verband houden met stedelijke gebieden, zoals bevolking, infrastructuur, bestuur of cultuur. De vorm wordt meestal gebruikt in combinatie met een bepaald lidwoord of een bezittelijk voornaamwoord, bijvoorbeeld de stedelijke bevolking, de stedelijke gemeente of een stedelijke wijk. In predicatieve positie kan het ook zonder -e: de regio is stedelijk; de stad is stedelijk.

De oorsprong van stedelijke ligt in sted, stad, met het achtervoegsel -elijk dat behoort of verband houdt met. Het woord heeft daarmee de betekenis van urban, stedelijk of stadsgerelateerd. Een verwant begrip is stedelijkheid, dat het kenmerk of de aard van een stad beschrijft, en verstedelijking, het proces waardoor meer inwoners en functies naar een gebied migreren en het gebied stedelijker wordt.

Toepassingsgebieden van stedelijke refereren aan onderwerpen als stedelijke planning en ontwikkeling, stedelijke demografie, stedelijke infrastructuur en stedelijke inrichting. In beleid en onderzoek komt vaak de combinatie stedelijk gebied of randstedelijke gebieden voor, waarop thema’s als woningbouw, mobiliteit en leefkwaliteit worden geplaatst. Hoewel stedelijk en stadsboth gebruikelijk zijn, heeft stedelijk een wat bredere connotatie, die niet uitsluitend op het centraal stadsgebied slaat maar op de hele omgeving en de kenmerken van een stedelijke samenleving.

Verstedelijking is een verwant proces, de toenemende mate waarin gebieden kenmerken van steden aannemen, terwijl de term stedelijkheid verwijst naar het karakter zelf.