Spectrumstoornissen

Spectrumstoornissen verwijzen naar een groep aandoeningen in de psychiatrie en de neurodevelopmentale geneeskunde waarbij symptomen en ernst langs een continuüm liggen. Het begrip benadrukt dat stoornissen vaak niet in strikte, afzonderlijke categorieën passen; individuen kunnen sterk variëren in de combinatie en intensiteit van kenmerken en in de behoefte aan ondersteuning. De diagnose wordt daarom benaderd als een flexibel spectrum, met aandacht voor functionele impact en co-morbiditeiten.

Voorbeelden zijn autisme spectrumstoornis (ASS) en schizofreniespectrumstoornissen. ASS omvat variatie in communicatieve en sociale vaardigheden en in repetitief gedrag of interesses; de mate van ondersteuning die nodig is, loopt uiteen van mild tot ernstig. In de DSM-5 wordt autisme als één spectrumstoornis behandeld, met verschillende presentatieprofielen. Schizofreniespectrumstoornissen omvatten aandoeningen zoals schizofrenie, schizoaffectieve stoornis en schizoforiforme stoornis. Deze stoornissen delen psychotische kenmerken zoals wanen en hallucinaties, samen met desorganisatie van denken en functioneren. Het ziekteverloop kan episodisch of chronisch zijn en gepaard gaan met negatieve en cognitieve klachten.

Diagnostiek en behandeling zijn afgestemd op het individuele profiel van symptomen en de mate van ondersteuning die nodig is. Behandeling is doorgaans multidisciplinair en kan bestaan uit farmacotherapie, psychotherapie, rehabilitatie en maatschappelijke ondersteuning. Het begrip spectrumstoornissen bevordert een geïntegreerde aanpak en het begrip van overlappingen en comorbiditeiten tussen verschillende aandoeningen.