Slaaparmoede

Slaaparmoede is het structureel onvoldoende verkrijgen van voldoende slaap of een aanhoudend slechte slaapkwaliteit bij een aanzienlijk deel van de bevolking. Het begrip verwijst zowel naar kwantitatieve tekorten (te weinig uren slaap) als naar kwalitatieve tekorten (slechte slaapkwaliteit). Bij volwassenen ligt de aanbevolen hoeveelheid slaap doorgaans tussen de zeven en negen uren per nacht; langdurig minder slaap kan leiden tot slaaptekort en nadelige gezondheidseffecten.

Oorzaken en risicofactoren van slaaparmoede zijn onder meer onregelmatige werkroosters en ploegendienst, lange werktijden, zorgtaken of jonge kinderen, armoede en sociale onzekerheid, lawaai en lichtvervuiling in de slaapomgeving, en stress of mentale aandoeningen. Slaapstoornissen zoals insomnia en slaapapneu kunnen zowel oorzaak als gevolg van slaaparmoede zijn en versterken vaak elkaars gevolgen.

Effecten en impact van slaaparmoede zijn onder meer op korte termijn verminderde concentratie, geheugenproblemen en vermoeidheid, en op lange termijn verhoogd risico op hart- en vaatziekten, obesitas, diabetes en depressie, evenals een grotere kans op ongevallen. Het probleem kan de leer- en productiviteitsprestaties en de algehele kwaliteit van leven aantasten.

Meting en prevalentie variëren per land en bevolkingsgroep. In onderzoeken wordt slaapduur vaak op basis van zelfrapportage gemeten; objectieve metingen zoals actigraphy of polysomnografie zijn minder gangbaar in grootschalige studies.

Beleid en aanpak richten zich op zowel populatiegerichte maatregelen als ondersteuning op individueel niveau. Voorbeelden zijn slaapvriendelijke arbeidsroosters en schoolstarttijden, woonomstandigheden die lawaai en licht beperken, en voorlichting over slaaphygiëne. Bij vermoedelijke slaapstoornissen is cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CBT-I) effectief, en behandeling van onderliggende aandoeningen zoals slaapapneu is essentieel.