Reguleren

Reguleren is het geheel van regels en procedures die door overheden en regelgevende instellingen worden toegepast om gedrag en activiteiten te sturen, risico's te beheersen en maatschappelijke doelen te realiseren. Het werkwoord reguleren verwijst naar het opstellen, controleren en handhaven van regels en normen in een samenleving of sector.

Regulering omvat instrumenten zoals wet- en regelgeving (wetten en algemene maatregelen van bestuur), normen en standaarden, vergunningen, toezicht en inspecties, en marktgebaseerde mechanisms zoals prijzen of emissiereductiehandel. Regelgeving wordt doorgaans gebaseerd op een wettelijke basis, onderbouwd door beleidsdoelstellingen, en vergezeld van toezicht en sancties bij niet-naleving.

Het reguleringsproces kent meestal een beleidscyclus: probleemdefinitie, ontwerp van regels, consultatie met belanghebbenden, impact- en kostenbatenanalyses, vaststelling en publicatie van regels, implementatie en handhaving door toezichthouders. In Nederland spelen instanties als ministeries en toezichthouders (bijvoorbeeld ACM, AFM, NVWA) een belangrijke rol, terwijl Europese regelgeving vaak via richtlijnen en verordeningen vorm krijgt.

Regulering kan op verschillende manieren worden ingezet: command-and-control, waarbij regels strikt worden afgedwongen; marktgebaseerde of prestatiegerichte instrumenten die bedrijven aansporen om kostenbewust te handelen; en risicogebaseerde regulering die intensiteit afstemt op waargenomen risico's. De effectiviteit van regulering hangt af van duidelijkheid, handhaafbaarheid, proportionaliteit en evaluatie, evenals de balans tussen veiligheid, innovatie en economische efficiëntie.