RNAproteïnen

RNAproteïnen zijn eiwitten die RNA kunnen binden en zo de posttranscriptionele verwerking en het gebruik van RNA in cellen reguleren. Ze komen voor in alle organismen en maken vaak deel uit van ribonucleoproteïnecomplexen waarin RNA en eiwitten samenwerken.

Ze herkennen sequenties of structuur via domeinen zoals het RNA-herkenningsmotief (RRM), KH-domein, dsRNA-bindende domein (dsRBD), zinkvingers of PUF-repeats. Veel RNAproteïnen bevatten daarnaast ongestructureerde regio’s die interacties met meerdere partners mogelijk maken, waardoor ze flexibel functioneren in verschillende contexten.

RNAproteïnen regelen vrijwel elk aspect van RNA-biologie: splicing, 3' eindvorming en polyadenylatie, RNA-export uit de nucleus, subcellulaire lokalisatie en transport, translatie en RNA-afbraak. Ze vormen vaak componenten van cellulaire granules zoals stressgranules en P-bodies en werken samen met niet-coderend RNA om geneeskundige en fysiologische signalen te sturen.

Enkele voorbeelden zijn bacteriële Hfq, en eukaryotische hnRNP’s zoals hnRNP A1 en HuR (ELAVL1), die mRNA-stabiliteit en lokalisatie beïnvloeden, evenals componenten van RNA-interferentie zoals Dicer en Argonaute. Misregulatie van RNAproteïnen wordt in verband gebracht met verschillende ziekten, waaronder kanker en neurodegeneratieve aandoeningen zoals toestanden waarbij TDP-43 en FUS betrokken zijn.

Onderzoek naar RNAproteïnen maakt gebruik van technieken zoals CLIP, iCLIP en RIP-sequencing om RNA-doelen van RBPs in kaart te brengen, naast structurele en biochemische benaderingen die bindingmodi onthullen. De studie van RNAproteïnen levert inzicht in de regulatie van genexpressie en potentieel therapeutische targets.