Onverschuldigde

Onverschuldigde is een juridisch begrip uit het Nederlandse civiel recht. Het betekent letterlijk “niet verschuldigd” of “zonder rechtvaardiging betaald”. In de praktijk wordthet vaak gebruikt in combinatie met onverschuldigde betaling, waarbij een geldbedrag is betaald zonder dat er een wettelijke of contractuele verplichting bestond om dat bedrag te voldoen.

Veelvoorkomende situaties zijn foutieve of mislukte betalingen: een betaling aan de verkeerde ontvanger, een betaling hoger dan verschuldigd, of betaling van een vordering die al was verjaard. Ook kan betaling plaatsvinden zonder dat de schuldeiser jegens de betaler een daadwerkelijk recht op betaling had. In al deze gevallen gaat het om een betaling die geen rechtsgrond heeft.

Rechtsgevolgen zijn meestal dat de ontvanger het bedrag terug moet geven aan de betaler. Het terugvorderingsrecht kan voortkomen uit principes van onverschuldigde verrijking en uit de algemene regels omtrent restitutie van onverschuldigd betaalde bedragen. De betaler zal vaak moeten bewijzen dat er geen rechtsgrond was en tijdig aanspraak moet maken op teruggave; verjaring of andere noodsituaties kunnen de mogelijkheden beïnvloeden. De ontvanger mag het bedrag in beginsel niet behouden zonder rechtgevende reden.

Verwant is het bredere systeem van terugvordering en restitutie bij onverschuldigde betalingen en het daarmee samenhangende begrip van onverschuldigde verrijking. Het begrip onderscheidt zich van foutieve betalingen die schade of aansprakelijkheid kunnen impliceren, maar beide concepten hebben als doel om een betaling zonder rechtsgrond te corrigeren.