Ontstekingsregulatie

Ontstekingsregulatie verwijst naar de verzameling van mechanismen die de ontstekingsreactie sturen, beperken en uiteindelijk beëindigen. Ontsteking is een reactie op beschadiging of infectie die cellen, weefsels en het immuunsysteem mobiliseert met als doel pathogenen te verwijderen en beschadigd weefsel te herstellen. Regulatie omvat zowel de initiatie als de resolvefase en streeft naar homeostase na herstel.

Deze regulatie berust op een evenwicht tussen pro-inflammatoire en anti-inflammatoire mediatoren. Pro-inflammatoire signaalstoffen zoals cytokines (bijv. TNF-α, IL-1β, IL-6), chemokines en eicosanoïden stimuleren leukocytentranslocatie en weefselmobilisatie. Anti-inflammatoire systemen produceren IL-10, TGF-β en gespecialiseerde pro-resolving mediatoren zoals lipoxinen en resolvinen, die de repetitieve inflammatoire signalen dempen en de genezing bevorderen. Verschillende cellen spelen hierbij een rol, waaronder neutrofielen, macrofagen (M1 en M2-achtige fenotypen), dendritische cellen en regulatory T-cellen. Signaalroutes zoals NF-κB en MAPK spelen een sleutelrol in de ontstekingscascade en inflammasoomcomplexen kunnen de productie van bepaalde cytokines regelen.

Volledige resolving van ontsteking is een actief proces. Effectorcellen ondergaan vaak apoptose of worden door makrofagen opgespoord en verwijderd; opgeruimde senescentiepunten en weefselherstel dragen bij aan homeostase en weefselreparatie.

Dysregulatie van ontstekingsmechanismen kan leiden tot chronische ontsteking en diverse ziekten, zoals auto-immuunziekten, inflammatoire darmziekten, obesitas-gerelateerde ontsteking en sepsis. Naast genetische factoren spelen leefstijl, voeding en omgevingsinvloeden een rol.

Diagnostiek en behandeling richten zich op het beoordelen van ontstekingsniveaus (bijv. CRP, ESR) en het moduleren van de regulatie met medicatie (NSAIDs, corticosteroïden, DMARDs, biologische middelen die specifieke cytokinen of hun receptoren targetten) en leefstijlaanpassingen.