fenotypen

Fenotypen verwijzen naar de observeerbare kenmerken van een organisme, zoals uiterlijke kenmerken, fysiologische functies en gedrag. Het fenotype ontstaat door de interactie tussen het genetische materiaal (het genotype) en de omgeving tijdens groei en ontwikkeling.

Het genotype levert de aanleg, maar omgevingsfactoren zoals voeding, temperatuur en blootstelling aan ziekten kunnen het fenotype aanzienlijk beïnvloeden. Dit fenomeen wordt fenotypische plasticiteit genoemd. Daarnaast kunnen epigenetische modificaties de genexpressie veranderen en het fenotype beïnvloeden zonder de DNA-sequentie te wijzigen.

Fenotypen kunnen in verschillende categorieën worden onderverdeeld: morfologische kenmerken zoals vorm en grootte; fysiologische kenmerken zoals metabolisme en homeostase; en gedragskenmerken. Bij veel kenmerken bestaat er continue variatie (kwantitatieve fenotypen), terwijl andere kenmerken discrete categorieën volgen (qualitatieve fenotypen), bijvoorbeeld bloemkleur bij een plant of bloedgroep bij dieren.

Fenotypen worden bestudeerd en geregistreerd via fenotypering. In de medische, agrarische en fundamentele biologie is fenotypering essentieel om relaties tussen genen en eigenschappen te begrijpen, om ziektes te diagnosticeren en te behandelen, en om rassen en stammen te selecteren. In de menselijke geneeskunde leveren klinische fenotypen en eigenschappen belangrijke aanwijzingen voor diagnose en prognose; in de landbouw worden planten en dieren gefokt op basis van gewenste fenotypische kenmerken.